Onderzoekskaarten Jelsumer Feart en omgeving

Kaarten onderzoeken waterkwaliteit

Om vast te stellen wat de omvang is en wat de bron(nen) zijn van de vervuiling gaat Wetterskip Fryslân de komende tijd verder met het onderzoeken van de waterkwaliteit.

Uitslagen onderzoeken oppervlaktewater Jelsumer Feart van 1 maart tot en met 7 mei 2024:

Kaart met uitslagen onderzoeken oppervlaktewater Jelsumer Feart en omgeving van 1 maart tot en met 7 mei 2024.  Dit zijn de maximale gemeten PFOS-gehaltes in nanogrammen per liter per meetpunt. Klik op de afbeelding voor het openen van een grotere weergave.

Uitslagen onderzoeken oppervlaktewater van 1 maart tot en met 17 april 2024:

Kaart met uitslagen onderzoeken oppervlaktewater Jelsumer Feart en omgeving van 1 maart tot en met 17 april 2024.  Dit zijn de maximale gemeten PFOS-gehaltes in nanogrammen per liter per meetpunt. Klik op de afbeelding voor het openen van een grotere weergave.

Uitslagen onderzoeken oppervlaktewater van 1 maart tot en met 9 april 2024:

Kaart met uitslagen onderzoeken oppervlaktewater Jelsumer Feart en omgeving van 1 maart tot en met 9 april 2024.  Dit zijn de maximale gemeten PFOS-gehaltes in nanogrammen per liter per meetpunt. Klik op de afbeelding voor het openen van een grotere weergave.

Meetpunten vijfde en zesde onderzoek oppervlaktewater 26 maart en 9 april 2024:
Het vijfde waterkwaliteitsonderzoek heeft op 26 maart plaatsgevonden op 9 meetpunten. Hiervan zijn zes locaties nieuw en drie locaties worden opnieuw onderzocht. Het zesde waterkwaliteitsonderzoek vond op 9 april plaats op 10 meetpunten. Hiervan zijn vier locaties nieuw en zes locaties worden opnieuw bemonsterd. Zie hieronder de kaart met de meetpunten in en rond de Jelsumer Feart, Lytse Feart en de polders ten oosten en ten westen van de Lytse Feart.

Kaart met meetpunten onderzoek PFOS-gehaltes in en rond de Jelsumer Feart, Lytse Feart en de polders ten oosten en westen van de Lytse Feart op 26 maart en 9 april 2024. Klik op de afbeelding voor een vergroting.

Meetpunten vierde onderzoek oppervlaktewater 19 maart 2024:
Het vierde waterkwaliteitsonderzoek heeft op 19 maart plaatsgevonden op 19 locaties. Zie hieronder de kaart met de meetlocaties in en rondom de Jelsumer Feart. 15 locaties zijn nieuw en 3 locaties worden opnieuw onderzocht. Eén locatie wordt opnieuw bemonsterd, omdat het vorige monster van 12 maart 2024 niet geanalyseerd kon worden vanwege een organische verontreiniging.

Kaart met meetpunten onderzoek PFOS-gehaltes Jelsumer Feart en en omgeving op 19 maart 2024. Klik op de afbeelding voor een vergroting. 

Uitslagen drie onderzoeken oppervlaktewater tot en met 12 maart 2024:
Op de onderstaande kaart staan de uitslagen van de drie onderzoeken naar PFOS-gehalten in het oppervlaktewater van de Jelsumer Feart en de wateren in de directe omgeving tot en met 12 maart 2024. Dit zijn direct gemeten uitslagen in nanogrammen PFOS per liter.

Kaart met uitslagen drie onderzoeken oppervlaktewater tot en met 12 maart 2024. Klik op de afbeelding voor een vergroting. 

De uitslagen bevestigen de eerdere conclusie dat het water van  de Jelsumer Feart ernstig verontreinigd is met PFOS (perfluoroctaansulfonzuur). Het hoogst gemeten gehalte is 590 nanogram per liter. Dit betekent een overschrijding van 908 keer de PFOS-norm (0,65 nanogram per liter) op het meetpunt dat direct ten oosten van de vliegbasis ligt.

Lytse Feart:
Op de kaart staat halverwege de Lytse Feart het meetpunt waar teveel PFOS is gemeten. Hier is de normoverschrijding bijna 200 keer de PFOS-norm (0,65 nanogram per liter), dus vergelijkbaar met de PFOS-gehalten in de Jelsumer Feart. Ter vergelijking: in de rest van het beheergebied van Wetterskip Fryslân meet het waterschap op 22 meetlocaties een gemiddelde PFOS-overschrijding tot ruim 3 keer de PFOS-norm.

Gebied ten zuiden van Jelsumer Feart:
Ten zuiden van de Jelsumer Feart, in het Leeuwarder Bos en bij de onderzochte moestuinen vindt het waterschap ook overschrijdingen tot maximaal 37 keer de PFOS-norm.

Conclusie PFOS-onderzoeken:
De algemene conclusie van de waterkwaliteitsonderzoeken tot nu toe is: de Jelsumer Feart en Lytse Feart zijn ernstig verontreinigd met PFOS. De wateren ten zuiden van de Jelsumer Feart (Leeuwarder Bos en moestuinen) zijn ook verontreinigd met PFOS en hebben duidelijk hogere PFOS-gehalten dan de tot nu toe onderzochte wateren in de rest van het beheergebied van het waterschap.

Meetpunten onderzoek oppervlaktewater 12 maart 2024 en eerder:
Op de onderstaande kaart staan alle meetpunten in het oppervlaktewater van de Jelsumer Feart en omliggende sloten en vaarten die bij het derde onderzoek (op 12 maart 2024) en eerder (bij het eerste en tweede onderzoek) zijn onderzocht.

Kaart met meetpunten onderzoeken oppervlaktewater Jelsumer Feart en omgeving tot en met 12 maart 2024. Klik op de afbeelding voor het openen van een grotere weergave (opent een aparte PDF-bestand.)

Uitslagen twee onderzoeken oppervlaktewater tot en met 5 maart 2024:
Op de onderstaande kaart is op vijftien meetpunten in het oppervlaktewater de aangetroffen concentratie PFOS in nanogram per liter weergegeven. Het gaat om de uitslagen van het eerste waterkwaliteitsonderzoek op 1 maart 2024 en het tweede waterkwaliteitsonderzoek op 5 maart 2024. 

Kaart met uitslagen van het eerste en tweede onderzoek oppervlaktewater tot en met 5 maart 2024. Klik op de afbeelding voor het openen van een grotere weergave.

Kaarten onderzoeken waterbodem

Meetpunten aanvullend waterbodemonderzoek fase 3, 24 juni tot en met 28 juni 2024

Op de onderstaande kaart zijn de meetpunten in de sloten aan de noord- en zuidkant van de Jelsumer Feart aangegeven waar van maandag 24 juni tot en met vrijdag 28 juni 2024 aanvullend onderzoek plaatsvindt naar de kwaliteit van de aanwezige sliblaag. Het gaat om de punten die met paars zijn weergegeven.

Klik op de afbeelding voor een vergroting (opent een apart pdf-bestand). 

Op de onderstaande kaart zijn de meetpunten in de sloten rond de vliegbasis Leeuwarden aangegeven waar van maandag 24 juni tot en met vrijdag 28 juni 2024 aanvullend onderzoek plaatsvindt naar de kwaliteit van de aanwezige sliblaag. Het gaat om de punten die met paars zijn weergegeven.

Klik op de afbeelding voor een vergroting (opent een apart pdf-bestand). 

Kaart resultaten aanvullend waterbodemonderzoek fase 2 noord zuid Jelsumer Feart 15 tot en met 29 april 2024:

Kaart resultaten aanvullend waterbodemonderzoek fase 2 zuid- oostkant van de vliegbasis 15 tot en met 29 april:

Uitleg bij de bovenstaande twee kaarten:

De gehalten aan PFOS in de waterbodem (slib) van de sloten aan de noord- en zuidkant van de Jelsumer Feart zijn vergeleken met de INEV-waarden (Indicatieve Niveaus voor Ernstige Verontreiniging, RIVM juli 2021). Voor PFOS is deze rijksnorm gesteld op 59 microgram per kilogram droge stof. Daarnaast zijn de PFOS-gehalten in de waterbodem vergeleken met het Handelingskader PFAS (december 2023). In dit Handelingskader zijn toepassingsnormen opgenomen voor onder andere PFOS. Voor de toepassing van baggerspecie op de landbodem en verspreiden op aangrenzend perceel ligt de waarde voor PFOS op 3 microgram per kilogram droge stof. Als de waarde hoger is dan 3 microgram per kilogram droge stof is de baggerspecie niet toepasbaar op de landbodem en mag deze niet worden verspreid op aangrenzend perceel, en moet dit worden afgevoerd.

Op de kaarten staan de onderzochte trajecten met rode, oranje en groene lijnen ingekleurd. Hieronder lichten we de betekenis van elke kleur toe:

• Rood: de PFOS-gehalten overschrijden de INEV-waarden en het slib moet worden verwijderd en afgevoerd.
• Oranje: de PFOS-gehalten zijn lager dan de INEV-waarden, maar hoger dan hetHandelingskader PFAS. Het slib is niet toepasbaar op de landbodem en mag niet worden verspreid op het aangrenzende perceel.
• Groen: de PFOS-gehalten zijn lager dan het Handelingskader PFAS . Het slib hoeft niet teworden afgevoerd en mag worden verspreid op het aangrenzende perceel of worden toegepast op landbodem.

Bij elk bemonsterd vak zijn de concentraties van de PFOS in de bovenste sliblaag (sliblaag 1, tot 1 meter dik) en de ondergrond (tot 10 centimeter onder het slib) weergegeven. Waar het nog dieper is, zijn ook de gehaltes in de tweede sliblaag (sliblaag 2, dikker dan 1 meter) opgenomen.

Uitslagen aanvullend onderzoek waterbodem fase 1 (buiten terrein vliegbasis) eind februari 2024 en vanaf 13 maart 2024:

Kaart met uitslagen aanvullend onderzoek waterbodem fase 1 dat vanaf 13 maart 2024 heeft plaatsgevonden in het gebied Jelsumer Feart, aangrenzende zijtakken, eerste 500 meter van de Lytse Feart en een klein deel van de Dokkumer Ie. Klik op de afbeelding voor het openen van een grotere weergave.

Kaart met uitslagen aanvullend onderzoek waterbodem fase 1 dat eind februari 2024 heeft plaatsgevonden in het gebied ten oosten van de vliegbasis . Klik op de afbeelding voor het openen van een grotere weergave.

De gehaltes aan PFOS in het slib van de Jelsumer Feart, zijtakken en watergang tussen de vliegbasis en het gemaal zijn vergeleken met de INEV-waarden (Indicatieve Niveaus voor Ernstige Verontreiniging, RIVM juli 2021). Voor PFOS is deze rijksnorm gesteld op 59 microgram per kilogram droge stof. Daarnaast zijn de PFOS-gehalten in de waterbodem vergeleken met het Handelingskader PFAS (december 2023). In dit Handelingskader zijn toepassingsnormen opgenomen voor onder andere PFOS. Voor de toepassing van baggerspecie op de landbodem ligt de waarde voor PFOS op 3 microgram per kilogram droge stof. Als de waarde hoger is dan 3 microgram per kilogram droge stof is de baggerspecie niet toepasbaar op de landbodem en moet dit worden afgevoerd. 

Op de kaarten staan de onderzochte trajecten met rode, oranje en groene lijnen ingekleurd. Hieronder lichten we de betekenis van elke kleur toe:

• Rood: de PFOS-gehalten overschrijden de INEV-waarden en het slib moet worden verwijderd en afgevoerd.
• Oranje: de PFOS-gehalten zijn lager dan de INEV-waarden, maar hoger dan het Handelingskader PFAS. Het slib moet worden verwijderd en afgevoerd.
• Groen: de PFOS-gehalten zijn lager dan het Handelingskader PFAS . Het slib hoeft niet te worden afgevoerd.

Bij elk bemonsterd vak zijn de concentraties van de PFOS in de bovenste sliblaag (sliblaag 1, tot 1 meter dik) en de ondergrond (tot 10 centimeter onder het slib) weergegeven. Waar het nog dieper is, zijn ook de gehaltes in de tweede sliblaag (sliblaag 2, dikker dan 1 meter) opgenomen.

Trajecten aanvullend onderzoek waterbodem fase 2 vanaf 15 april 2024:
Op de onderstaande plattegrond zijn trajecten van de sloten aan de noord- en zuidkant van de Jelsumer Feart aangegeven waar vanaf 15 april 2024 aanvullend waterbodemonderzoek plaatsvindt naar de kwaliteit van de aanwezige sliblaag. Het gaat om de watergangen die met blauwe kleuren zijn weergegeven.

Plattegrond met trajecten aanvullend waterbodemonderzoek fase 2 noord- en zuidkant Jelsumer Feart vanaf 15 april 2024. Klik op de afbeelding voor het openen van een grotere weergave.

Op de onderstaande plattegrond zijn trajecten van de sloten aan de zuidkant van de vliegbasis aangegeven waar vanaf 15 april 2024 aanvullend waterbodemonderzoek plaatsvindt naar de kwaliteit van de aanwezige sliblaag. Het gaat om de watergangen die met blauwe kleuren zijn weergegeven.

Plattegrond met trajecten aanvullend waterbodemonderzoek fase 2 zuidkant vliegbasis vanaf 15 april 2024. Klik op de afbeelding voor het openen van een grotere weergave.

Trajecten aanvullend onderzoek waterbodem fase 1 vanaf 13 maart 2024:
Op de onderstaande plattegrond zijn de Jelsumer Feart en de zijtakken aangegeven waar vanaf 13 maart 2024 aanvullend waterbodemonderzoek plaatsvindt naar de kwaliteit van de aanwezige sliblaag. Het gaat om de watergangen die met blauw zijn weergegeven.

Plattegrond met trajecten aanvullend waterbodemonderzoek fase 1 Jelsumer Feart en zijtakken vanaf 13 maart 2024. Klik op de afbeelding voor het openen van een grotere weergave (opent een apart PDF-bestand.)

Trajecten aanvullend onderzoek waterbodem fase 1 vanaf eind februari 2024:
Op de onderstaande plattegrond zijn de watergangen op de vliegbasis en het terrein ten westen van de vliegbasis aangegeven waar aanvullend waterbodemonderzoek plaatsvindt naar de kwaliteit van de aanwezige sliblaag. Het gaat om de watergangen die met blauw zijn weergegeven. 

Plattegrond met trajecten aanvullend waterbodemonderzoek fase 1 terrein vliegbasis en ten westen van vliegbasis vanaf eind februari 2024. Klik op de afbeelding voor het openen van een grotere weergave (opent een apart PDF-bestand.)

Uitslagen eerste onderzoek waterbodem februari 2023:
Op de onderstaande kaart zijn de drie monstervakken in de Jelsumer Feart weergegeven waar tijdens het eerste, verkennende waterbodemonderzoek in februari 2023 sterk verhoogde gehalten aan PFOS zijn aangetroffen in het slib op de waterbodem. 

Kaart met uitslagen eerste onderzoek waterbodem februari 2023. Klik op de afbeelding voor het openen van een grotere weergave (opent een apart PDF-bestand.)