update droogte 21 juni: neerslagtekort loopt op, nog voldoende wateraanvoer
- geplaatst op 21 juni 2023 om 09:56
Het neerslagtekort in Fryslân is afgelopen week opgelopen tot 130 millimeter. De regen die sinds de eerste helft van deze week (lokaal) valt, zorgt ervoor dat het neerslagtekort tijdelijk stabiliseert of licht afneemt. Volgens de laatste berichten zet de droogte de komende weken door. Voorlopig kunnen we nog voldoende water aanvoeren vanuit het IJsselmeer. Extra maatregelen (zoals beregeningsverboden en droogte-inspecties) zijn op dit moment nog niet nodig.
Aanvoer IJsselmeer
Dat we geen extra maatregelen hoeven te nemen, komt omdat we bij Lemmer en Stavoren voorlopig nog steeds voldoende water kunnen inlaten vanuit het IJsselmeer. We hebben het gemiddelde waterpeil in de Friese boezem (stelsel van meren, kanalen en vaarten) 4 tot 5 centimeter hoger dan normaal gezet, naar 48 centimeter beneden NAP. Zo kunnen we voldoende water inlaten in de polders, daar waar het nodig is. Het lukt niet meer overal, met name in de hoger gelegen zandgronden en smalle sloten, om genoeg water aan te voeren.
De neerslag die valt, proberen we zo goed mogelijk vast te houden. Ook kunnen we de Friese wateren nog doorspoelen met zoet water om verzilting tegen te gaan en de waterkwaliteit op peil te houden. We voeren vanuit Fryslân nog steeds voldoende water door naar Groningen en Drenthe.
Waterstanden polders
In de polders en in de hogere gebieden die vrij afstromen op de Friese boezem stellen we, daar waar mogelijk, de waterstanden hoger in dan het peilbesluit aangeeft. We maken gebruik van de zogenaamde ‘beheermaatregel (dreigend) watertekort’. Deze maatregel geeft ons de mogelijkheid om de waterpeilen op te zetten tot 40 centimeter onder het laagst gelegen perceel in een peilgebied.
Neerslagtekort
Gisteren, dinsdag 20 juni is er verspreid over ons werkgebied ongeveer 8 tot 20 millimeter neerslag gevallen. Het neerslagtekort (het verschil tussen de gevallen neerslag en de verdamping) over de gehele provincie Fryslân is op dit moment gemiddeld 130 millimeter. In het noorden van onze provincie ligt dit hoger (135 millimeter) dan in het zuiden van de provincie (100 millimeter). De prognose is dat het neerslagtekort eind juni/begin juli is opgelopen tot meer dan 150 millimeter. Dat is voor ons een kritische grens om de vinger aan de pols te houden. Het huidige neerslagtekort komt overeen met de situatie zoals die ook in 2018 was rond deze tijd van het jaar.
Een overzicht van de gemiddelde neerslagtekorten in de diverse rayons in Fryslan en een deel van het Groninger Westerkwartier.
Water door laten stromen
Onze rayonbeheerders zijn druk bezig om voor wateraanvoer en doorstroming te zorgen. Daarom wordt op sommige plekken begroeiing uit de hoofdvaarten gehaald. Het zogenoemde zomerhekkelen in de hoofdwatergangen. Je kunt zelf meehelpen door in (schouw)sloten bij jouw eigen perceel begroeiing en troep te verwijderen die de doorstroming belemmert. Voor de ecologie is het belangrijk dat een deel van de begroeiing langs de kanten blijft staan.
Grondwaterstanden dalen snel
Afgelopen weken zijn de grondwaterstanden in Fryslân snel gedaald door de uitblijvende neerslag en de toegenomen verdamping. Op veel plekken in Fryslân is de grondwaterstand gelijk of lager dan de grondwaterstand zoals die in de droge zomer van 2018 rond deze tijd was. Om de daling te vertragen en zoveel mogelijk water vast te houden, hebben we de peilen in het oppervlaktewater verhoogd. Zo wordt er minder grondwater naar de sloten en vaart ‘getrokken’. Het aanvullen van het grondwater kan alleen door neerslag.
Stem wateronttrekking met ons af
Grondgebruikers mogen zonder vergunning geen water onttrekken uit de hoogwatercircuits (sloten met een hoger peil rond bebouwing en wegen) en opmalingen (gebieden met een hoger peil dan het omliggende gebied). Stem gebruik van slootwater voor beregening of plasdras zetten van weilanden af met onze rayonbeheerders. Zij zijn bereikbaar via het algemene nummer: 058 – 292 22 22.
Aanvoer van water en onttrekking moeten in evenwicht blijven en mag niet leiden tot zichtbare peilverlaging. Hou je aan de meldings- en vergunningsplicht wanneer je water wilt onttrekken voor beregening of bevloeiing.
Stem waterverbruik onderling af
Ook vragen we watergebruikers binnen een watersysteem het gebruik van oppervlaktewater onderling af te stemmen. Zo voorkom je dat iedereen op hetzelfde moment slootwater gebruikt. Laat de gebruiker van wie de grond het verste van het waterinlaatpunt ligt, als eerste het oppervlaktewater gebruiken. Zo komt deze agrariër niet in de situatie dat het water op is, voordat het zijn of haar grond kan bereiken.
Beregen vóór 10.00 uur en na 16.00 uur
Omdat de droogte volgens de laatste berichten doorzet, vragen we iedereen zuinig om te gaan met het oppervlaktewater. Beregen grasland, tuinen, sportvelden etcetera op zonnige dagen niet op het heetste moment van de dag (tussen 10.00 en 16.00 uur). Dan gaat er veel water verloren door verdamping.
Niet meer maaien
Om droogteschade te voorkomen, maaien we de dijken voorlopig niet meer. Op vier locaties in Fryslân maken we een uitzondering, omdat we hier de reuzenberenklauw moeten bestrijden. Schade aan dijken door begrazing of graverij moet altijd worden voorkomen. Vanaf 150 millimeter neerslagtekort kan er ook een begrazingsverbod worden ingesteld als dit vanwege de toestand van de grasmat nodig is. Pachters moeten er rekening mee houden dat ze dan verplicht zijn hun dieren naar een andere plek te brengen.
Het beeld voor de komende twee weken
Volgens de laatste berichten blijft het na de regen van begin deze week de komende twee weken droog (80 procent kans). Als de hoeveelheden neerslag in de regio rond het IJsselmeer tegenvallen, dan daalt de beschikbare watervoorraad in het IJsselmeer en kunnen wij mogelijk minder water inlaten.