Nannewiid: verbeteren waterkwaliteit

Doel voor Nannewiid: schoon water, vol leven

Het Nannewiid is een polderplas in oorspronkelijk veengebied. De plas is aangewezen als een water waar de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water gehaald moeten worden. In deze richtlijn staan afspraken die ervoor moeten zorgen dat uiterlijk in 2027 het water in alle Europese landen voldoende schoon is. En schoon water is goed voor plant en dier.

Voor het Nannewiid betekent dit dat de waterkwaliteit van de plas moet verbeteren. Zodat planten en dieren die bij dit type water horen of voor zouden moeten komen, hier kunnen leven. Een van de onderdelen van dit project is het verwijderen van de sliblaag in het Nannewiid. In het Nannewiid is in een deel van het meer een dikke voedselrijke sliblaag aanwezig. Dit slib kan een bedreiging zijn voor de goede waterkwaliteit en het behalen van de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water.

Subsidie toegekend

Het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling heeft onze aanvraag voor een POP3-subsidie van ruim 2 miljoen in februari 2023 toegekend. Deze subsidieaanvraag voor het verbeteren van de waterkwaliteit van het Nannewiid hebben we voor de zomer 2022 samen met provincie Fryslân en Staatsbosbeheer voorbereid. 

Voorbereiding werkzaamheden 

In de periode tot en met augustus 2023 zijn de werkzaamheden voorbereid. Er zijn onder andere diverse onderzoeken uitgevoerd, werkomschrijvingen gemaakt en afspraken gemaakt met partijen over de aanleg van weilanddepots, waarin we de bagger tijdelijk kunnen opslaan.

We spreken met andere partijen

We stemmen onze plannen af met andere partners en belanghebbenden in het gebied en onderzoeken de mogelijkheden om kansen te combineren. We zijn onder andere in gesprek met Stichting Nannewiid, omdat de bagger op dit moment naast de waterkwaliteit ook voor de waterrecreatie op het Nannewiid een probleem is.

Relatie met gebiedsplan Nannewiid

Wetterskip Fryslân trekt in dit project samen op met bewoners en andere partijen in het gebied: Stichting Nannewiid, gemeente De Fryske Marren, Staatsbosbeheer en Provincie Fryslân. Stichting Nannewiid stelde in 2021 een gebiedsplan voor het Nannewiid op. Eén van de onderdelen van dit plan is het baggeren van de plas, zodat waterrecreatie weer mogelijk wordt. Bij dit project kunnen we kansen combineren. Door het verwijderen van de voedselrijke bagger wordt de plas dieper. Dit zorgt voor meer mogelijkheden voor de waterrecreatie.

Hoe de stichting Nannewiid en de overheden gaan samenwerken in het gebiedsplan is nu nog niet duidelijk. Daarover vindt overleg plaats tussen alle betrokken partijen.

Waar baggeren we?

In het Nannewiid en de opvaarten verwijderen we een sliblaag van de bodem die varieert tussen 10 en 100 centimeter dik.

Op de onderstaande kaart is te zien waar we baggeren. De te baggeren delen van het Nannewiid en de opvaarten zijn weergegeven binnen rode lijnen en zijn blauw- en geelgekleurd. Het deel van het Nannewiid dat is weergegeven met een oranje kleur wordt niet gebaggerd.

Klik op de afbeelding voor een vergroting. 

Weilanddepots voor tijdelijke opslag baggerslib

We verwijderen in totaal ongeveer 116.000 kubieke meter baggerslib uit het Nannewiid en de opvaarten. Voor de tijdelijke opslag van dit slib is ongeveer 18 hectare aan weillanddepot beschikbaar. Daarnaast voeren we vlakbij de overstort bij de Jousterweg in Oudehaske (in een opvaart aan de noordkant van het Nannewiid) een deel (ongeveer 600 kubieke meter) van de bagger met vrachtwagens af naar een erkende verwerker. Dit slib is namelijk niet geschikt om op het land te verwerken.

Wat gebeurt er met de weilanddepots?

Het baggerslib wordt tijdelijk in de weilanddepots opgeslagen om in te drogen. Na indroging, dit duurt circa twee jaar, worden de percelen opnieuw in cultuur gebracht en is het weer grasland.

Wanneer is een locatie geschikt als weilanddepot?

Een locatie vinden we geschikt als weilanddepot als we het baggerslib:

• in de directe omgeving kunnen verwerken.
• nuttig kunnen toepassen voor agrarisch gebruik door verrijking van de bodem met meststof.
• op een laaggelegen perceel kunnen verwerken, waarbij het perceel na indroging beperkt (tot circa 30 centimeter) wordt opgehoogd.
• op een circulaire en duurzame manier kunnen verwerken.

Locaties van de weilanddepots

We leggen op de volgende twee locaties een weilanddepot aan:

• Locatie van ongeveer 13 hectare ten zuiden van Oudehaske en ten oosten van het Nannewiid. Deze locatie is in eigendom van gemeente De Fryske Marren.
• Locatie van ongeveer 5 hectare ten westen van het Nannewiid. Deze locatie is in eigendom van een agrariër.

Op de onderstaande kaart staan de weilanddepots in het groen ingetekend:

Klik op de afbeelding voor een vergroting. 

Baggeren opvaarten

Naast het Nannewiid gaan we bij dit project ook de opvaarten aan de noordkant van het meer baggeren, omdat hier ook veel voedselrijk slib aanwezig is.

We hebben de eigenaren van grond langs de opvaarten op 16 maart 2023 met een brief geïnformeerd over het baggeren van de vaarten. De eigenaren hebben toestemming gegeven voor de uitvoering van het baggerwerk. De verantwoordelijkheid voor de oeverconstructies ligt bij eigenaren. Wij zijn niet aansprakelijk voor eventuele schade aan oeverconstructies.

Wat gebeurt er bij het baggeren?

Bagger is slib dat elk jaar ongeveer 1 tot 2 centimeter op de waterbodem aangroeit. Dit is een natuurlijk proces. Voor een goede waterkwaliteit wordt deze baggerlaag verwijderd. Bij het Nannewiid en de opvaarten doen we het volgende:

• We leggen eerst de weilanddepots voor het opslaan van de bagger aan.
• Van de afgegraven teelaarde (vruchtbare bovengrond) maken we een dijkje van maximaal 1,5 meter hoog (ten opzichte van het maaiveld) om het depot heen. Zo kunnen we de bagger opslaan.
• We halen in totaal 116.000 kubieke meter bagger uit het Nannewiid en de opvaarten.
• De baggerspecie uit het Nannewiid wordt met een baggerzuiger via drijvende leidingen naar het weilanddepot getransporteerd en daar in het depot gespoten.
• Na de baggerwerkzaamheden droogt de bagger in het depot in en wordt het enkele keren omgezet om het indrogen te bevorderen. Na ongeveer twee jaar maken we de ingedroogde bagger (inmiddels grond) weer vlak en brengen we de teelaarde (uit de dijkjes) op de ingedroogde bagger. Daarna wordt het opnieuw ingezaaid met gras.

Overlast voor de omgeving

We kunnen enige hinder door werkzaamheden niet voorkomen. Mogelijk is er in het begin een aantal weken zicht op bouwverkeer en machines in het veld en kan er enige geluidsoverlast ontstaan. Woningen en wegen blijven bereikbaar tijdens de uitvoering. Uiteraard proberen we de hinder zoveel mogelijk te beperken en de omgeving hierover te informeren.

Bij de opvaarten nemen we, zo nodig, contact op met de direct aanwonenden om voor de uitvoering zaken af te stemmen.

Veiligheid omgeving

Bij het uitvoeren van de werkzaamheden houden we naast het veilig werken uiteraard ook rekening met de veiligheid voor de omgeving. Bij het weilanddepot ten zuiden van Oudehaske plaatsen we hekken in combinatie met borden om betreding van het depot te voorkomen.

We houden rekening met de natuur

Bij de werkzaamheden houden we zoveel mogelijk rekening met de natuur. We starten het werk na het broedseizoen en we houden ons aan de gedragscode flora en fauna voor waterschappen.

Planning

Wat is er tot dusver gedaan?

• Najaar 2021: opstellen gebiedsplan Nannewiid en onderzoek van het watersysteem Nannewiid om onze subsidieaanvraag voor het behalen van de doelen van de Kaderrichtlijn Water goed te onderbouwen.
• Januari 2022: start van de voorbereiding voor het project waterkwaliteitsverbetering Nannewiid en afstemming met betrokken partijen Staatsbosbeheer, gemeente De Fryske Marren, provincie Fryslân en Stichting Nannewiid.
• Voorjaar 2022: bepalen van de hoeveelheid en kwaliteit van het te verwerken baggerslib en start zoektocht naar de verwerkingslocaties van het slib.
• Medio juli 2022: indienen van de aanvraag voor een POP3-subsidie bij het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling.
• Oktober 2022: selecteren van het ingenieursbureau Antea Group voor de verdere uitwerking van het baggerproject.
• Oktober 2022 t/m januari 2023: Antea Group heeft diverse onderzoeken uitgevoerd, zoals waterbodemonderzoek Nannewiid en noordelijke opvaarten, Natuurtoets, grondonderzoek en meetwerkzaamheden voor weilanddepots en meetwerkzaamheden bij de noordelijke opvaarten.
•  23 januari 2023: informatieavond voor bewoners van de dorpen Oudehaske, Sintjohannesga en Rottum over het project waterkwaliteitsverbetering Nannewiid. Deze informatieavond werd in samenwerking met Dorpsbelang Oudehaske en Nijehaske, Dorpsbelang Sintjohannesga, Stichting Nannewiid en gemeente De Fryske Marren georganiseerd.
• Maart 2023: beschikking over de POP3-subsidie.
• 16 maart 2023: informeren per brief van de grondeigenaren langs de noordelijke opvaarten.
• April t/m juli 2023: opstellen werkomschrijving (een bestek) voor de uitvoering en het doorlopen van een aanbestedingsprocedure voor het selecteren van een aannemer.
• Augustus 2023: gunning werk aan aannemer J.P. Schilder.
• Vanaf medio september 2023: start werk met plaatsen keet en voorbereidende werkzaamheden.
• Vanaf 20 september 2023: start aanleg weilanddepots.
• Vanaf 23 oktober 2023: start baggerwerkzaamheden. 
• Februari 2024: de baggerwerkzaamheden in de opvaart vlakbij de overstort aan de Jousterweg zijn klaar. De bagger is afgevoerd naar een verwerker. De baggerwerkzaamheden aan de westkant van het meer zijn voor het grootste deel uitgevoerd.
• Februari t/m maart 2024: de weilanddepots ten zuiden van Oudehaske zijn verder ingericht, waarbij rekening is gehouden met de aanwezige weidevogels.
• Februari t/m maart 2024: de noordkant van het meer is gebaggerd. Door de aanwezigheid van hoger gelegen zandruggen is een hulpconstructie toegevoegd aan de zuiger om zich over de zandruggen te kunnen verplaatsen.
• Maart 2024: start baggeren van de opvaarten.
• Maart t/m april 2024:  baggeren ter plaatse van de Feanskieding en een deel van It Lytsewiid aan de westkant van het meer.

Wat staat er op de planning (onder voorbehoud)?

• April t/m mei 2024: baggeren opvaarten en ter plaatse van het zwemstrandje.
• Mei 2024: baggeren restant noordkant van het meer.
• Mei t/m juni 2024: baggeren laatste deel westkant meer en rondom eiland in zuidwestelijke hoek van het meer.
• Juli 2024: baggeren Feanskieding oostkant van het meer.
• Juli t/m augustus 2024: baggeren restwerkzaamheden.
• Augustus 2024: einde baggerwerkzaamheden.
• Najaar 2024/winter 2025: omzetten bagger om het indrogen te bevorderen.
• Zomer/najaar 2025: de bagger wordt nog een keer omgezet.
• Voorjaar 2026: weilanddepots weer ingericht als weiland.

Vergunningsprocedures

In overleg met de bevoegde gezagen zijn voor dit project meldingen gedaan of een vergunningsprocedure doorlopen. Zo is voor de inrichting van de weilanddepots een ontgrondingsvergunning voor het grondwerk nodig. Deze aanvraag hebben we in april 2023 ingediend bij de FUMO. De FUMO heeft de vergunning op 11 september 2023 verleend.

Voor de aanleg van de weilanddepots is bij de gemeente geen omgevingsvergunning in het kader van het bestemmingsplan nodig.

Aannemer

Aannemer J.P. Schilder voert het werk in opdracht van ons uit. Wil je weten hoe zo'n baggerproject eruit ziet? De aannemer maakte er een mooie video van:

Dit project is gesubsidieerd door het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (POP3):

Website Europese Commissie plattelandsontwikkeling