Ruim Baan voor Vissen
Het project ‘Ruim Baan voor Vissen’ zorgt voor de verbetering van de vismigratie en de visstand. Daarom maken we zwemroutes langs sluizen, gemalen, stuwen, dijken en dammen visvriendelijk en nemen we hindernissen weg. Zodat vissen makkelijker tussen de zoute Waddenzee en de zoete binnenwateren kunnen zwemmen. Wij voeren dit project uit samen met de waterschappen Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Noorderzijlvest, Hunze en Aa’s en Hogeschool Van Hall Larenstein. Het project wordt voor een groot deel betaald door het Waddenfonds.
Waarom dit project?
Sommige vissoorten, zoals paling, spiering, bot, stekelbaars en rivierprik, zijn afhankelijk van zowel zout als zoet water. Zijn ze het land binnen, dan is het van belang dat ze door kunnen zwemmen het achterland in, om te paaien en/of op te groeien. Door het passeerbaar maken van stuwen en gemalen, het hermeanderen van beken en de aanleg van natuurvriendelijke oevers ontstaat een geschikte leefomgeving.
Binnen het project Ruim Baan voor Vissen wordt naast het verbeteren van die leefomgeving gekeken naar de vismigratieroutes. Monitoring moet uitwijzen welke routes vissen afleggen en of de maatregelen het juiste effect hebben. Dit gebeurt onder andere door tellingen en door vissen te zenderen.
Wat gaat er gebeuren?
We zorgen ervoor dat vissen makkelijk en veilig van A naar B zwemmen door hindernissen, zoals dammen en gemalen. Dit doen we met speciale visvriendelijke systemen. Vissen kunnen dan bijvoorbeeld:
- het hoogteverschil tussen water en het bouwwerk makkelijk overbruggen (vistrappen).
- goed door de stroming zwemmen.
- makkelijk door een opening in het bouwwerk zwemmen, zoals visvriendelijke pompen of een klep in sluisdeuren.
In sommige gemalen plaatsen we een camera of raam. Zo kan iedereen zien hoe de vissen langs de visvriendelijke bouwwerken zwemmen.
Ruim baan in twee fases
Sinds 2010 werken de waterschappen aan het project Ruim Baan voor Vissen, waardoor de vismigratie van en naar de Waddenzee aanzienlijk verbeterd is. Zo zijn onder andere bij Delfzijl maatregelen uitgevoerd waardoor trekvissen makkelijker naar de boezemkanalen van Duurswold zwemmen, is er bij het gemaal bij Zwarte Haan (Fryslân) een vispassage aangelegd en kreeg Noord-Holland de VisKringloop. Allemaal verbeteringen voor de vistrek vanuit de Waddenzee richting de provincies Fryslân, Groningen en Noord-Holland.
Met het vervolg van Ruim Baan voor Vissen zet die verbetering door. Er wordt geïnvesteerd in de aanleg van paai- en opgroeigebieden voor trekvissen in het kustgebied en er wordt nog een aantal knelpunten bij gemalen en sluizen opgelost. Vissen kunnen daarmee ook in grotere poldergebieden terecht.
Living Lab: monitoren en kennis delen
In een Living Lab worden kennis en krachten gebundeld. Dit gebeurt in samenwerking met andere overheden, natuurbeheerders, maatschappelijke groeperingen, kennisinstituten, beroepsvissers en hengelsporters. Betrokken partijen én het bedrijfsleven worden uitgedaagd om te komen met kostenbesparende en innovatieve oplossingen. Een monitoringsprogramma volgt jaarlijks de effectiviteit van de vismigratievoorzieningen, zoet-zoutovergangen en brakwatergebieden. Die opgedane kennis wordt gedeeld met binnen- en buitenland.
Eindresultaat
Met de bijdrage van het Waddenfonds, bijna 12,8 miljoen euro, werken de waterschappen Wetterskip Fryslân, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s en hogeschool Van Hall Larenstein aan het vervolg van Ruim Baan voor Vissen. Het project levert een waardevolle bijdrage aan het herstel van de populaties trekvissen in de Waddenzee. Eind 2025 moet een groot deel van de resterende knelpunten in de vismigratie zijn opgelost en moet er kennis uit onderzoek zijn opgedaan en uitgewisseld. Zodat het ecologisch evenwicht voor vissen tussen de Waddenzee en het achterland herstelt.